woensdag 4 januari 2012

Art Spiegelman - Maus

In de graphic novel Maus beschrijft Art Spiegelman het verhaal van zijn Joodse vader Vladek tijdens WOII. Het verhaal vertelt hoe Vladek de Holocaust heeft overleefd in Polen. De graphic novel is in twee delen uitgekomen in 1986 en 1991. In 2002 is er een samengebonden versie uitgekomen die ik heb gelezen.
Spiegelman gebruikt een eigen tekenstijl. Alles is zwart/wit en de mensen beeld hij af als verschillende diersoorten. De joden zijn muizen, de Duitsers zijn katten, de Polen zijn varkens en de Amerikanen zijn honden.
In de graphic novel zien we hoe Art zijn vader ondervraagt voor het verhaal, maar ook de band tussen de twee(die niet zo geweldig is) en hoe de oorlog zij vader heeft verandert. Her verhaal van Vladek begint middden jaren ’30, hij is dan rond de 30 jaar oud en leert dan zijn vrouw Anja kennen. Anja is de moeder van Art en heeft in 1968 zelfmoord gepleegd. Vladek’s schoonfamilie is enorm rijk en zij bieden hem een eigen bedrijf. Langzaam aan zien we hoe de situatie slechter en slechter wordt voor de joden en voor Vladek. Ondertussen hadden Vladek en Anja al een zoon gekregen, Richieu. Hij verliest zijn bedrijf, veel rechten en wordt uiteindelijk opgeroepen door het Poolse leger. De meeste van zijn compagnie werden gevangen genomen en naar werkkampen gebracht. Vladek kon nadien ontsnappen en terug gaan naar het dorp van zijn vrouw Anja en haar schoonfamilie.
 De situatie wordt slechter en slechter voor joden. Zo worden heel de familie naar een getto gebracht waar alle joden van de buurt werden samengebracht. Iedereen moest werken, wie niet kon werken werd naar de kampen gestuurd. Vladek zag zo zijn hele familie en schoonfamilie verdwijnen.  Anja en Vladek wilden hun zoon veilig houden door hem wegsturen naar andere plaats waar hij beter beschermd kon worden. Jammer genoeg was dit niet zo, zij zouden hun zoon nooit meer terugzien. Om niet teveel te verklappen van de graphic novel ga verder alleen de grote lijnen vertellen. Na enige tijd zouden Vladek en Anja verplaatst worden naar een ander kamp en zullen uiteindelijk in Auschwitz terecht komen. Hier zouden ze één 10 maanden verblijven. Toen de Russen naderde vertrokken ze uit het kamp en marcheerde Duitsland in. Ondertussen waren Anja en Vladek al van elkaar gescheiden. Vladek kreeg tyfus en werd dus ernstig ziek. Hij kon op krachten komen en werd uitgeleverd aan de Amerikanen of zo dacht hij toch. Hij maakt nog enkele doemtaferelen mee voor hij uiteindelijk terug een vrij man wordt.
Het is een heel aangrijpend verhaal over de Holocaust. Het deed mij wat denken aan de film Schindler’s List. De getto, de kampen, de strijd om te overleven. Het liet zien dat je niet enkel slim en sluw moest zijn om te overleven, maar je had ook heel veel geluk nodig. Het verhaal biedt ook afwisseling door de gesprekken tussen Art en Vladek, maar ook met Maja(de nieuwe vrouw van Vladek, ook een overlever van de Holocaust) en met de vrouw van Art. Er zit wat donkere humor in het verhaal wat het geheel wat draaglijker maakt. Toch is het verhaal niet zo aangrijpend als Schindler’s List. Door de tekenstijl lijkt het allemaal minder echt, minder erg. Toch gaat het verhaal door merg en been. Nooit mogen we de horrors van de Holocaust vergeten of goedpraten en deze graphic novel moet verplichtte lectuur worden voor jongeren.